"Adın ne değeri var? Gül dediğimiz şey, adı başka birşey olsaydı, aynı güzellikte kokardı..."

"What's in a name? That which we call a rose, by any other name, would smell as sweet..."
William Shakespeare, Romeo and Juliet, Act II. Scene II

TDK, "mentor" sözcüğünün Fransızca'dan dilimize girdiğini ve anlamının "yönder" olduğunu söylüyor. (1)

ODTÜ mezun ve öğrencilerinin üyeliğine açık olan "Mezun etkileşimi ve mentorluk / Alumni engagement & mentoring" amaçlı ODTÜM platformunda "Yönlendirme Topluluğu" tanımı şöyle: “Yönderler ve yönderlik konusuna ilgi gösterenler için bir topluluktur. Adı dahil, kimlerin nasıl katılacağı, vb. için daha sonra topluluk içinde karar verilecektir." (2)

"Yönder" ve “yönlendirme” sözcükleri dilimize yerleşir mi, göreceğiz. 

Bana, tek yönlü hiyerarşik bir ilişkiyi çağrıştırdıkları için zamanın ruhuna aykırı geliyor. Bilgi çağının sona erdiği, deneyim ve etkileşim çağına girdiğimiz bu dönemde artık tek yönlü ilişki tanımları geçersiz kalıyor.

ODTÜMİST'te halihazırda "mentor" sözcüğünü kullanıyoruz. Bu yazıyı da, programın adı ne olursa olsun özünün değerliliğinin sürmesine katkım olsun diye yazmaktayım. Yazdıklarım kendi görüşlerimi yansıtıyor.

Homer'in Odise yapıtında, Truva Savaşı'na giden kahramanın oğlu Telemak'a çoğunlukla Mentor adlı filozofun kılığına girerek yol gösteren Atena, tarihteki ilk mentor: "Telemakhos, babası Odysseus Truva Savaşı’ndan dönmeyince henüz yetişkin bir adam olmamasına rağmen babasını aramak için yollara düşer. Zeka, sanat, strateji, ilham ve barış tanrıçası olan Athena, Mentor adlı bir filozofun kılığına girerek yol boyunca yaşadığı serüvenlerde eğitici ve öğretici öğütler vererek Telemakhos‘a yol gösterir."(3)  

Mentor sözcüğünün, düşünmek anlamına gelen ve İngilizce "mind" sözcüğünün Eski Yunanca kökeni olan "menos" kökünden geldiği de söylenebilir (4). Çoğu edebi yapıtta olduğu gibi Homer, Odise'deki kahramanının adını bile "anlamlı" seçmiş deniliyor: Odyssasthai - zavallı ve kendisine kızılmasını hakeden (5). Mentor'un adını da "düşündüren" anlamını hedefleyerek seçmiş olabilir.

Başka bir dilden aldığımız bir sözcüğün kendi dilimizde karşılığını bulabiliyorsak veya oluşturabiliyorsak o zaman o kavramı algılamamız ve sahiplenmemiz daha kolay ve doğal oluyor çünkü dilimiz ve dolayısıyla kültürümüz bu kavrama kucak açıyor. Bilgisayar ve bilişim sözcükleri iyi örnekler. Benim çok sevdiğim bir örnek "yönetişim". İşteşlik (6) ve ortaklık içeren bir sözcük (7). İngilizce'de yönetim işinin ortaklık ilişkisi içinde yapılmasını ifade edebilecek tek sözcüklük bir yapı yok. Ancak "shared management", "shared governance" veya "shared leadership" gibi bir ifade kullanılabilir. 

Buradan hareketle, mentorluk sözcüğünün Türkçe karşılığı olarak önerilerim:
    • "düşünüşmek" (Tamam, bu pek olmadı.)
    • "öğrenişmek" (Tamam, bu da pek olmadı.)
ODTÜMİST Mentorluk Programı Danışmanı ve ODTÜ Mezunu Murat Akkaya'nın kullandığı ifade: öğrenme ortaklığı.

Shakespeare'in ölümsüz ifadesindeki gibi: adına ne dersek diyelim, mentorluk güzel bir deneyim. Sizin de kendinizden farklı bir yaşam öyküsüne sahip bir ODTÜ'lüyle bir öğrenme ortaklığı deneyimi yaşamanızı öneririm.

Tarkan'ın şarkısında dediği gibi: mentinize akıl vermeyip, birlikte huzur ve keyif yaşamaya odaklanmanızı öneririm. 

Bülent Ortaçgil’in şarkısında dediği gibi: mentinizi kategorize etmeden, kendinizle yarıştırmadan, onun bugününü kendi geçmişinizle karşılaştırmadan, kendinizi de özgür bırakarak: mentinizle birlikte yeni şeyler öğrenmenizi, deneyimlemenizi öneririm.

İzin verin sizin aracılığınız ile "zeka, sanat, strateji, ilham ve barış" çoğalsın.

Programda mentor ve menti, neyi ortaklaşa öğreniyor diye merak ettiyseniz, ODTÜMİST Mentorluk Programı'yla ilgili bilgilere şu sayfadan ulaşabilirsiniz: https://odtumist.org/burs/mentorluk/

Programa mentor olarak değilse başka rollerde katkıda bulunabilirsiniz. Bu formu tamamlayın: https://forms.gle/hTuMvSYgWyD1rMW66

Neden? Çünkü, #odtülüyalnızdeğilsin

Kaynaklar: (görüntülendikleri tarih: 9 Nisan 2019)

(1) http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=MENTOR 
(2) https://odtum.network/Groups/PlatformGroup/43
(3) https://tarihimizdeilkler.com/ilk-ceviri-roman-tercumei-telemak.html 
(4) https://www.merriam-webster.com/dictionary/mind  
(5) https://www.etymonline.com/word/odysseus
(6) http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&view=bts&kategori1=veritbn&kelimesec=173942
(7) http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5cad1266828887.95899164